Toàn quân tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở

(Bqp.vn) - Dân chủ và kỷ luật là vấn đề thuộc về bản chất, truyền thống của Quân đội nhân dân Việt Nam. Ngay sau khi quân đội ta ra đời, dân chủ và kỷ luật đã không tách rời nhau. Đối với quân đội, xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở là vấn đề quan trọng, có liên quan và được thể hiện trong mọi lĩnh vực từ lãnh đạo, chỉ huy, hoạt động của các đơn vị đến sinh hoạt của bộ đội; nội dung thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở được thể hiện bằng dân chủ trong hoạt động lãnh đạo của cấp ủy Đảng, trong quản lý điều hành của người chỉ huy và phát huy quyền dân chủ của cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên chức quốc phòng thông qua hoạt động của Hội đồng quân nhân và các tổ chức quần chúng.

Tuy nhiên, thực hiện dân chủ phải bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội, dân chủ phải đi đôi với kỷ luật trên cơ sở giác ngộ chính trị về quyền và nghĩa vụ của quân nhân và ý thức tự giác, thực hiện dân chủ phải đạt được mục tiêu góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội, đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, toàn quân một ý chí hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao cho. Yêu cầu đạt được trong việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở là: Cấp ủy, chỉ huy các cấp, mọi cán bộ, đảng viên, quân nhân, công nhân viên chức quốc phòng nhận thức đúng đắn về dân chủ, gương mẫu thực hiện các quy chế, quy định; mở rộng và thực hiện đầy đủ quyền dân chủ, đề cao kỷ luật quân đội, khắc phục những biểu hiện vi phạm quyền dân chủ, dân chủ hình thức, lợi dụng dân chủ, vi phạm kỷ luật, kỷ cương; tăng cường đoàn kết, xây dựng các đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh. Với tính chất đặc thù của quân đội, Quy chế dân chủ cơ sở thể hiện và được đảm bảo bằng hệ thống điều lệnh, điều lệ và các quy chế, quy định.

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 30/CT-TW ngày 18/2/1998 về “Xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở”, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị đã ban hành các chỉ thị, hướng dẫn, quyết định, quy chế, quy định cụ thể trên các mặt, các lĩnh vực, nhằm cụ thể hóa việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong quân đội. Hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở đư¬ợc triển khai nghiêm túc, đồng bộ, tạo nên nhiều chuyển biến tích cực, nhất là trong nhận thức và hành động của lãnh đạo, chỉ huy các cấp; dân chủ ngày càng được mở rộng; mối quan hệ đoàn kết quân dân, đoàn kết nội bộ ngày càng đư¬ợc củng cố, góp phần quan trọng để quân đội hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.

Năm 2010, thực hiện sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở, Quân ủy Trung ương đã chỉ đạo tiến hành tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 30 trong quân đội. Trên cơ sở đánh giá những kết quả đạt được và nghiêm túc nhìn nhận những khuyết điểm, tồn tại; ngày 4/10/2010 Thường vụ Quân ủy Trung ương đã ra Chỉ thị số 590-CT/ĐUQSTW “Về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong quân đội”. Qua hơn 2 năm quán triệt, triển khai thực hiện Chỉ thị 590 gắn với thực hiện chỉ thị và kế hoạch của Quân ủy Trung ương thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” trong Đảng bộ Quân đội; nhận thức của cấp ủy, chỉ huy và mọi quân nhân, công nhân viên chức quốc phòng, đoàn viên, hội viên về ý nghĩa, vai trò tầm quan trọng của việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở có nhiều chuyển biến tích cực. Hệ thống các văn bản quy chế lãnh đạo của cấp ủy; quy chế, quy định của chỉ huy được củng cố, kiện toàn phù hợp với tình hình thực tiễn. Nội dung, hình thức phát huy dân chủ đã có nhiều đổi mới, thiết thực, hiệu quả hơn; việc xây dựng các mô hình điểm về thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở phù hợp với từng loại hình đơn vị đã được coi trọng. Dân chủ trong hoạt động lãnh đạo của cấp ủy Đảng, trong quản lý, điều hành của chỉ huy các cấp và quyền dân chủ của quân nhân, công nhân viên chức quốc phòng, người lao động ngày càng được phát huy tốt hơn. Việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở đã tác động sâu sắc đến hình thành phương pháp, phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Lãnh đạo, chỉ huy các cấp tôn trọng, lắng nghe ý kiến quần chúng, phát huy trí tuệ tập thể của cán bộ, chiến sĩ, góp phần giải quyết được nhiều khâu yếu, mặt yếu, vấn đề phức tạp kéo dài của cơ quan, đơn vị. Các biểu hiện vi phạm quyền dân chủ như quân phiệt, vi phạm nhân cách chiến sĩ, đơn thư khiếu nại tố cáo vượt cấp, nặc danh sai sự thật... giảm rõ rệt, nhiều nơi liên tục nhiều năm không có đơn thư khiếu nại, tố cáo. Các hình thức công khai, minh bạch về kinh tế, tài chính, chế độ chính sách; gặp gỡ đối thoại dân chủ với quần chúng, với cấp dưới được nhiều lãnh đạo, chỉ huy cơ quan, đơn vị duy trì thành nền nếp, tạo môi trường đoàn kết, thống nhất, gắn bó trong từng cấp, cấp trên với cấp dưới, cán bộ với chiến sĩ, giữa đồng chí đồng đội với nhau. Nhiều đơn vị có những hình thức sáng tạo như lập đường dây nóng, lập diễn đàn trên mạng nội bộ, duy trì hòm thư góp ý, Hội đồng quân nhân phối hợp với các tổ chức quần chúng định kỳ tổng hợp ý kiến quần chúng, báo cáo lãnh đạo, chỉ huy để có biện pháp giải quyết. Hoạt động của Hội đồng quân nhân, Ban Thanh tra nhân dân, Ban Thanh tra công nhân và các tổ chức quần chúng được phát huy, làm rõ mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, giữa quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi quân nhân, tình trạng vi phạm kỷ luật giảm; đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân ngày càng được củng cố đã góp phần tích cực vào việc xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh.

Bên cạnh những kết quả trên, cũng cần thẳng thắn chỉ ra rằng, chất lượng, hiệu quả xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở của một số đơn vị còn hạn chế, công tác quản lý, chỉ huy điều hành còn nặng về mệnh lệnh, hành chính, quan liêu, thiếu các biện pháp phát huy dân chủ; hoạt động sinh hoạt đối thoại dân chủ chưa thường xuyên; còn có những biểu hiện vi phạm dân chủ, dân chủ hình thức, cấp dưới chưa thực sự mạnh dạn góp ý, phê bình cấp trên; tình trạng mất đoàn kết, gửi đơn thư tố cáo nặc danh, mạo danh, vượt cấp vẫn còn ở một số ít cơ quan, đơn vị. Các vụ việc vi phạm kỷ luật nghiêm trọng chưa giảm; cá biệt đơn vị, tỷ lệ cán bộ đảng viên vi phạm kỷ luật còn khá cao, nhất là đối tượng sĩ quan cấp úy, quân nhân chuyên nghiệp...

Nguyên nhân của những khuyết điểm, hạn chế đó, suy đến cùng, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Chủ nghĩa cá nhân đã đẻ ra hàng trăm thứ “bệnh” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên. Nó khiến cho nhận thức của lãnh đạo, chỉ huy một số cơ quan, đơn vị về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở chưa thật sự đầy đủ, sâu sắc, thậm chí biết sai nhưng vẫn làm; việc vận hành, thực hiện các quy chế, quy định chưa thật rõ ràng, chặt chẽ. Vai trò lãnh đạo của cấp ủy, bí thư, chính ủy (chính trị viên) trong xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở có lúc, có nơi chưa được phát huy, chưa gắn trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy trong thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở với thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Trong sinh hoạt Đảng, còn biểu hiện nể nang, ngại va chạm, hạn chế đấu tranh tự phê và phê bình... Một số cán bộ chỉ huy chưa gương mẫu, thiếu sâu sát, gần gũi nắm bắt tâm tư, tình cảm của cán bộ, chiến sĩ. Việc xử lý các vụ việc vi phạm dân chủ không nghiêm, chưa thực sự gắn phát huy dân chủ với đề cao kỷ luật.

Thực tế, hai vấn đề cần quan tâm nhất hiện nay là nhận thức và sự cụ thể hóa về thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở ở từng cấp. Kinh nghiệm cho thấy, nơi nào cán bộ, đảng viên, quần chúng, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vai trò, ý nghĩa của Quy chế dân chủ cơ sở thì việc quán triệt vận dụng các chỉ thị, nghị quyết, cụ thể hóa thành quy chế, quy định cụ thể trong mọi hoạt động lãnh đạo, quản lý và công tác đạt hiệu quả thiết thực; cấp ủy, chỉ huy, cơ quan, đơn vị đoàn kết thống nhất, gắn bó hài hòa, ý thức trách nhiệm được nâng cao; nơi nào thật sự phát huy được dân chủ thì phát động được phong trào quần chúng, tạo nên động lực thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ chính trị trung tâm. Ngược lại, nơi nào nhận thức chưa đầy đủ thì thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở còn hình thức, hành chính, không có chiều sâu. Đối với môi trường quân đội, do hệ thống chỉ huy, lãnh đạo chặt chẽ, chính quy, tập trung thống nhất cao, nếu cán bộ, đảng viên giữ cương vị chủ trì không quán triệt sâu sắc quan điểm, nguyên tắc thì dễ vi phạm quyền dân chủ, độc đoán, quan liêu, mệnh lệnh lấn át các phương pháp dân chủ, cá nhân lấn át tập thể.

Trong những năm tới, toàn quân tiếp tục thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ IX cùng các nhóm giải pháp để khắc phục những hạn chế khuyết điểm sau đợt sinh hoạt kiểm điểm tự phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI). Quân đội tiếp tục được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu. Đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở sẽ góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đoàn kết tốt, kỷ luật nghiêm, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở, cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp sau đây:

Thứ nhất, xác định lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở là một nhiệm vụ quan trọng, là trách nhiệm hàng đầu và trước hết của cấp ủy, chỉ huy các cấp trong xây dựng tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện.

Thứ hai, gắn xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở với tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” trong Đảng bộ Quân đội và đẩy mạnh việc thực hiện Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Thứ ba, rà soát, bổ sung các quy chế lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; quy chế, quy định của chỉ huy các cấp theo yêu cầu phát huy dân chủ, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị. Thực hiện nghiêm Quy định 87 của Quân ủy Trung ương về “Một số vấn đề cơ bản về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng bộ Quân đội”; đồng thời nghiên cứu, xây dựng các văn bản mang tính chế tài đủ mạnh cho việc thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở.

Thứ tư, duy trì hoạt động sinh hoạt đối thoại dân chủ sâu rộng ở các cấp, nhất là đơn vị cơ sở, tăng cường đối thoại giữa cấp trên và cấp dưới, phát huy tốt vai trò của các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân, tạo điều kiện để cán bộ, chiến sĩ, Quy chế dân chủ cơ sở thực hiện quyền dân chủ trong các hoạt động của cơ quan, đơn vị.

Thứ năm, phát huy vai trò các cơ quan chức năng (ủy ban kiểm tra, thanh tra, tổ chức, tuyên huấn, cán bộ, pháp chế, dân vận...); tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, chất vấn trong tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên; chú trọng kiểm tra những đơn vị có vụ việc phức tạp, nhiều đơn thư khiếu nại, tố cáo, tỷ lệ vi phạm kỷ luật cao; xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm Quy chế dân chủ cơ sở; kiên quyết chấn chỉnh, khắc phục các hiện tượng quân phiệt, tác phong gia trưởng.

Thứ sáu, các Ban Chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất, hướng dẫn, kiểm tra, đánh giá kết quả xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở của đơn vị, nhất là đề xuất những nội dung, biện pháp khắc phục những khuyết điểm, hạn chế.

Mọi cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên chức quốc phòng cần nhận thức sâu sắc rằng: Càng phát huy dân chủ thì trí tuệ và trách nhiệm, quyền lợi của mọi người càng được đề cao. Vì vậy, bản thân mỗi người phải tự giác tuân thủ các quy chế, quy định.

Đồng thời phải chống bệnh hình thức, áp đặt ý kiến cá nhân; chống khoán trắng cho Ban Chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở và cơ quan chuyên môn; chống bệnh quan liêu, không sâu sát cơ sở, xa rời quần chúng và chống nói nhiều, hứa nhiều, làm ít.

Có như vậy, Quy chế dân chủ cơ sở mới thực sự đi vào thực tế và trở thành hiện thực.

Thượng tướng Nguyễn Thành Cung, Ủy viên Trung ương Đảng, ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng (Nguồn: Báo QĐND)