Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và của Quân đội nhân dân Việt Nam

(Bqp.vn) - Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là một trong những nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng, danh tướng tài đức vẹn toàn của Quân đội nhân dân Việt Nam. Hơn 30 năm hoạt động cách mạng, đồng chí được Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh tin tưởng giao nhiều trọng trách như Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ (1945 - 1946), Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên (1946 - 1947), Bí thư Phân khu ủy Phân khu Bình - Trị - Thiên (1948), Bí thư Liên khu ủy Liên khu 4 (1948 - 1950), Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam - Phó Bí thư Tổng Quân ủy (1950 - 1961), Trưởng ban Nông nghiệp Trung ương (1961 - 1964) rồi Bí thư Trung ương Cục miền Nam, Chính ủy Quân giải phóng miền Nam (1964 - 1967)... Ở cương vị nào, Đại tướng cũng luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

Bác Hồ và Đại tướng Nguyễn Chí Thanh dự Hội nghị Quân chính toàn quân lần thứ nhất (1960). (ảnh tư liệu)

1. Vững vàng trước thử thách, lãnh đạo quân dân Bình - Trị - Thiên xây dựng thế trận kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược

Tháng 2/1947, sau khi tăng quân giải vây cho đồng bọn ở Huế, thực dân Pháp đẩy mạnh đánh chiếm, tàn sát nhân dân, giết hại cán bộ, đảng viên; tổ chức đảng, chính quyền và cơ sở cách mạng nhiều nơi bị đánh bật, mất phương hướng; các đơn vị vũ trang, các cơ quan dân, chính, đảng phải rút vào rừng núi, xa dân... Trên cương vị Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ, Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên rồi Bí thư Phân khu ủy Phân khu Bình - Trị - Thiên, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã cùng lãnh đạo, chỉ huy Phân khu kịp thời đề ra và thực hiện thắng lợi những chủ trương, quyết sách đúng đắn, sáng tạo: không thể để mất dân; không có dân thì kháng chiến không thể thắng lợi; phải quyết liệt đẩy lùi tư tưởng cầu an trong cán bộ, đảng viên, quyết liệt bám lấy cơ sở, chết không rời cơ sở; kiên quyết lập lại các tổ chức Đảng, tổ chức quần chúng ở vùng sau lưng địch; các lực lượng vũ trang dù khó khăn thế nào cũng phải bám đất, bám dân, bám lấy địa phương mà duy trì tiếng súng kháng chiến, phát triển du kích chiến tranh... [1]. Thực hiện chủ trương, cán bộ, đảng viên từ phân khu đến các tỉnh, huyện, xã đều không quản ngại gian khổ, hy sinh, trở về đồng bằng bám đất, bám dân tuyên truyền xây dựng cơ sở, khôi phục phong trào. Lực lượng vũ trang toàn phân khu vượt qua hiểm nguy, thiếu thốn, liên tục tổ chức nhiều trận đánh có hiệu suất chiến đấu cao, gây tiếng vang lớn, tạo khí thế kháng chiến sôi sục trong nhân dân.

Bám đất, bám dân, tuyên truyền vận động, gây dựng cơ sở đã tạo điều kiện để đến đầu năm 1948, đồng chí Nguyễn Chí Thanh cùng Phân khu ủy quyết định ra nghị quyết lãnh đạo nhân dân ba tỉnh Bình - Trị - Thiên đồng loạt nổi dậy thực hiện phong trào phá kìm, diệt ác, quét tề. Với hơn 80% hội tề trên địa bàn bị xóa sổ [2], tạo ra bước ngoặt quan trọng cho phong trào kháng chiến Bình - Trị - Thiên. Từ trạng thái “vỡ trận”, “tê liệt” trong năm 1947, đến nửa đầu năm 1948, chính quyền cách mạng và các tổ chức đảng đã được thiết lập lại và đứng chân vững chắc ở các vùng nông thôn rộng lớn thuộc ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên. Những đồn bốt lẻ, xa đô thị của quân Pháp đã trở thành mục tiêu cho lực lượng vũ trang ta bức rút, tiêu hao, tiêu diệt. Sau một thời gian tạm lắng, chiến trường Bình - Trị - Thiên đã vươn lên trở thành mặt trận đặc biệt sôi động, góp phần cùng quân dân cả nước đập tan chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp. Tinh thần và kinh nghiệm lãnh đạo kháng chiến của chiến trường Bình - Trị - Thiên đã trở thành một trong những mô hình kháng chiến tiêu biểu cho nhiều địa phương, chiến trường trên cả nước học tập, thi đua. Với những cống hiến to lớn, đồng chí Nguyễn Chí Thanh được quân dân tôn vinh là linh hồn của mặt trận Bình - Trị - Thiên khói lửa [3].

Giữa năm 1948, đồng chí Nguyễn Chí Thanh được Trung ương Đảng phân công đảm nhiệm trọng trách Bí thư Liên khu ủy Liên khu 4 [4], chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động kháng chiến của địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng Bắc Trung bộ. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, quân và dân Bình - Trị - Thiên kiên định vượt qua mọi thử thách, khó khăn, liên tục chiến đấu và trưởng thành, trở thành địa bàn tiêu biểu về đường lối “chiến tranh nhân dân” của Đảng trong thời kỳ đầu kháng chiến chống thực dân Pháp. Vùng tự do Thanh - Nghệ - Tĩnh được xây dựng, củng cố vững chắc về mọi mặt, từng bước phát triển thành hậu phương chiến lược quan trọng, chi viện sức người, sức của cho chiến trường cả nước.

Như vậy, trong suốt 5 năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1950), đồng chí Nguyễn Chí Thanh luôn thể hiện là một cán bộ chính trị - quân sự tài năng, mưu lược; một nhà lãnh đạo, chỉ huy sắc sảo, quyết đoán và kiên định của Đảng trên địa bàn chiến lược Liên khu 4. Với những đóng góp quan trọng của đồng chí, Đảng bộ và quân dân Bình - Trị - Thiên nói riêng, Liên khu 4 nói chung đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Trung ương Đảng giao phó, góp phần quan trọng cùng quân dân cả nước đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vượt qua giai đoạn khó khăn, phát triển sang giai đoạn mới - giai đoạn tiến công, tiến tới giành thắng lợi hoàn toàn.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp trao đổi tình hình chiến sự chiến trường miền Nam (5/7/1967). (ảnh tư liệu)

2. Nhà chiến lược quân sự tài năng của Đảng và Quân đội trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Thất bại trong chiến lược “chiến tranh đặc biệt”, từ nửa cuối năm 1965, đế quốc Mỹ ồ ạt đổ bộ quân viễn chinh vào chiến trường miền Nam Việt Nam, cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của quân và dân ta phải trực tiếp đương đầu với đội quân xâm lược nhà nghề, có kinh nghiệm tác chiến và phương tiện chiến tranh hiện đại.

Trên cương vị Bí thư Trung ương Cục kiêm Chính ủy các lực lượng vũ trang giải phóng miền Nam, với tư duy chiến lược toàn diện, sắc sảo, biện chứng, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đã đưa ra những nhận định, đánh giá khoa học về sức mạnh của quân đội viễn chinh Mỹ trên chiến trường Việt Nam, từ đó khẳng định khả năng đánh Mỹ của quân và dân ta.

Theo Đại tướng: chính sự sụp đổ, tan rã quá nhanh của chiến lược “chiến tranh đặc biệt” đã buộc Quân đội Mỹ phải trực tiếp tham chiến trên chiến trường miền Nam. Do đó, quân Mỹ vào Việt Nam trong thế trận bị động. Tuy Mỹ có quân đông, phương tiện chiến tranh hiện đại nhưng vì là một đội quân xâm lược, nên chỗ yếu chí mạng, không thể khắc phục của chính quyền và Quân đội Mỹ là tinh thần, là ý chí chiến đấu, là khả năng chịu đựng sự khốc liệt của chiến tranh, ngược lại đó lại là thế mạnh của quân và dân ta. Đại tướng nhận định: “nếu Mỹ là triệu phú, tức là có bạc triệu về đô la, thì nhân dân chúng ta là triệu phú về chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Mỹ thua chúng ta ở chỗ đó, tức thua cái gan của dân tộc chúng ta” [5] .

Từ những phân tích, đánh giá cụ thể, toàn diện và biện chứng đó, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh khẳng định: “Mỹ giàu nhưng không mạnh”, “đế quốc Mỹ không phải là bất khả xâm phạm” [6]. Với đặc điểm và tính chất của chiến trường Việt Nam, với thế trận và sức mạnh của đường lối “chiến tranh nhân dân” do Đảng lãnh đạo, với tinh thần, ý chí kiên cường, bền bỉ của nhân dân hai miền Nam, Bắc; chúng ta hoàn toàn có đủ khả năng để “không sợ Mỹ, dám đánh Mỹ, quyết đánh Mỹ” [7].

Những đánh giá đúng đắn về địch, về ta của Đại tướng đã góp phần tạo nên những cơ sở và cứ liệu quan trọng để Quân ủy Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng hạ quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Tuy vậy, trước một đội quân xâm lược có ưu thế tuyệt đối về kỹ chiến thuật, về trang bị, chúng ta phải có cách đánh thích hợp, nhằm hạn chế thế mạnh của địch, khoét sâu điểm yếu của chúng, đồng thời phát huy thế mạnh của ta. Với trọng trách người đứng đầu cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo cao nhất của Đảng, quân đội trên chiến trường miền Nam, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đã cùng các đồng chí trong Trung ương Cục, Bộ Tư lệnh Miền dành nhiều thời gian và tâm sức nghiên cứu, quyết tìm bằng được câu trả lời thuyết phục cho vấn đề chiến lược nêu trên.

Quán triệt tư tưởng chủ động, tích cực tiến công, Đại tướng chỉ đạo “cứ đánh Mỹ rồi sẽ tìm ra cách đánh thắng Mỹ”, “vấn đề chiến thuật sẽ được giải quyết trên chiến trường”. Đó là định hướng quan trọng để quân dân miền Nam chủ động, liên tục tiến công quân Mỹ. Từ kinh nghiệm thực tế của các trận đánh “phủ đầu” quân Mỹ ở Núi Thành, Vạn Tường, Bàu Bàng, Đất Cuốc, Plây-me, Ia Đrăng... với khả năng nắm bắt tình huống nhạy bén cùng tư duy quân sự độc đáo, Đại tướng đã cùng với quân dân miền Nam tổng kết, tìm ra phương châm tác chiến “nắm thắt lưng Mỹ mà đánh”. Dưới sự chỉ đạo của Đại tướng, phương châm này đã nhanh chóng lan tỏa, trở thành khẩu hiệu, hành động cách mạng của toàn chiến trường miền Nam; là điểm khởi đầu để loại bỏ tâm lý thiếu tự tin của quân dân ta trước sức mạnh của Quân đội Mỹ, từ đó dấy lên các phong trào đánh Mỹ sôi nổi: “bắt Mỹ phải đánh theo cách của ta”, “Tìm Mỹ mà đánh, tìm nguỵ mà diệt”, “Vành đai diệt Mỹ”, “Ai cũng đánh được Mỹ”, “Dũng sĩ diệt Mỹ”…

Với tư duy của một nhà chiến lược quân sự tài năng, quyết đoán, giàu kinh nghiệm, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh tiếp tục xác định rõ: tuy đã xác định quyết tâm đánh Mỹ và có cách đánh Mỹ hiệu quả, nhưng để thắng Mỹ trên chiến trường miền Nam, vấn đề cốt yếu là chúng ta phải xây dựng được những “quả đấm chủ lực” mạnh, chuẩn bị sẵn sàng cho những đòn đánh quyết định, đánh bại những đơn vị chủ lực lớn của Quân đội Mỹ, từ đó đánh gục ý chí xâm lược của giới cầm quyền Mỹ, buộc Quân đội Mỹ phải rút khỏi Việt Nam.

Được sự nhất trí của Quân ủy Trung ương và Bộ Chính trị, từ nửa cuối năm 1965, mặc dù còn muôn vàn khó khăn nhưng dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và các đồng chí trong Trung ương Cục, Bộ Tư lệnh Miền, các Sư đoàn chủ lực cơ động 1, 2, 3, 5, 7, 9 của Quân giải phóng miền Nam đã lần lượt ra đời, góp phần quan trọng cùng quân dân cả nước lần lượt đánh bại hai cuộc phản công chiến lược mùa khô 1965 - 1966, 1966 - 1967 của Quân đội Mỹ, mở ra điều kiện cơ bản để tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, giáng đòn quyết định đánh gục ý chí xâm lược Việt Nam của giới cầm quyền Mỹ, buộc Mỹ phải chuyển sang chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”.

Thực tiễn lịch sử đã chứng minh, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là người đã có những cống hiến đặc biệt quan trọng trong những quyết định có tính chất bước ngoặt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước: Xác định tư tưởng không sợ Mỹ và đề ra quyết tâm đánh Mỹ; tìm ra cách đánh Mỹ và cách thắng Mỹ. Với những đóng góp đó, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh thực sự là một nhà chiến lược quân sự tài năng của Đảng và Quân đội, danh nhân quân sự tiêu biểu của thời đại Hồ Chí Minh.

3. Nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng trên mặt trận xây dựng chủ nghĩa xã hội ở hậu phương miền Bắc những năm 1961 - 1964

Kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta ra sức củng cố, khôi phục và phát triển kinh tế miền Bắc, đồng thời tích cực đấu tranh để thống nhất nước nhà. Trên cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh cùng Trung ương Đảng chỉ đạo công cuộc phát triển toàn diện chủ nghĩa xã hội miền Bắc, động viên quân đội đẩy mạnh phong trào thi đua lao động sản xuất, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế đất nước.

Sau những kết quả quan trọng của công cuộc khôi phục kinh tế, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng quyết định triển khai chương trình xây dựng kinh tế xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc theo kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961 - 1965), trong đó công cuộc cải tạo nông nghiệp, thực hiện hợp tác hóa và đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp được xác định là những nội dung trọng tâm, có ý nghĩa chiến lược đối với xây dựng hậu phương miền Bắc. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh được Đảng và Bác Hồ giao nhiệm vụ làm Trưởng ban Nông nghiệp Trung ương, giúp Đảng trực tiếp chỉ đạo mặt trận quan trọng này.

Từ vị tướng chỉ huy quân đội, Đại tướng đã “bám đội, lội đồng” cùng nông dân đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, tiến hành hợp tác hóa. Với tác phong sâu sát, tư duy sắc sảo, Đại tướng đã đề ra những chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo khoa học. Đó là, tập trung mọi nguồn lực vào thâm canh tăng năng suất; tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp; quyết liệt bảo vệ diện dích đất canh tác; mở rộng hạn điền sản xuất cho nông dân... [8]. Cùng với đó, đồng chí đã phát động các phong trào thi đua sâu rộng, thiết thực và đầy hiệu quả như “Gió Đại Phong”, “Phá xiềng ba sào”, “cải tạo hợp tác xã”... đã tạo nên chuyển biến quan trọng trong nông nghiệp, nông thôn miền Bắc. Tổng sản lượng nông nghiệp năm 1963 đã cao hơn 2 lần năm 1939 - là năm cao nhất thời Pháp thuộc và trước cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai [9]. Các hợp tác xã nông nghiệp vượt qua được những khó khăn, lúng túng trong thời kỳ đầu, nhanh chóng củng cố, phát triển cả về quy mô, tổ chức và hiệu quả kinh tế; nông thôn miền Bắc có sự chuyển biến toàn diện cả về kinh tế, chính trị, tinh thần.

Với những cống hiến trên mặt trận nông nghiệp đã khẳng định: Đại tướng Nguyễn Chí Thanh không chỉ là nhà lãnh đạo quân sự - chính trị tài năng mà còn là nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng trên mặt trận kinh tế. Đóng góp của đồng chí trên mặt trận nông nghiệp đã góp phần tạo ra nền tảng quan trọng để miền Bắc xã hội chủ nghĩa phát triển toàn diện, trở thành hậu phương chiến lược cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Những chủ trương của Đại tướng về vấn đề bảo vệ và sử dụng hợp lý quỹ đất nông nghiệp, đưa nhanh tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, mở rộng quyền sử dụng đất nông nghiệp cho nông dân vẫn còn nguyên giá trị.

4. Vị Đại tướng có công lao to lớn trong việc xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh toàn diện trên cơ sở vững mạnh về chính trị

Sau gần 5 năm chiến đấu, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta đã thu được nhiều thắng lợi quan trọng. Để nâng cao sức mạnh chiến đấu toàn diện của quân đội, đẩy mạnh kháng chiến đến thắng lợi, giữa năm 1950, đồng chí Nguyễn Chí Thanh được Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh điều động đảm nhiệm trọng trách Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Phó Bí thư Tổng Quân ủy.

Trên cương vị mới, nắm vững lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin về xây dựng quân đội cách mạng và từ những bài học kinh nghiệm thực tiễn trong xây dựng lực lượng kháng chiến, chiến đấu trên chiến trường, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh luôn nhấn mạnh quan điểm: Để xây dựng và nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội phải xây dựng quân đội toàn diện cả về chính trị, quân sự, tư tưởng, tổ chức, con người, trang bị, vũ khí, trong đó phải đặc biệt coi trọng xây dựng quân đội vững mạnh tuyệt đối về chính trị. Xây dựng quân đội vững mạnh tuyệt đối về chính trị là vấn đề nền tảng, căn bản, quyết định nhất đến sức mạnh chiến đấu tổng hợp của quân đội [10].

Để xây dựng quân đội vững mạnh tuyệt đối về chính trị, theo Đại tướng, vấn đề cốt lõi là phải không ngừng xây dựng, củng cố và tăng cường vai trò lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt của Đảng với quân đội. Đại tướng chỉ rõ: “sự lãnh đạo của Đảng là sinh mệnh của quân đội”, “là nhân tố quyết định sự trưởng thành và chiến thắng của quân đội” [11], do đó phải “kiên quyết đấu tranh chống tất cả các khuynh hướng cho quân đội là phi đảng, phi chính trị, phi giai cấp và đòi làm giảm nhẹ sự lãnh đạo của Đảng trong quân đội” [12]. Đây vừa là vấn đề có tính quy luật, vừa là một nguyên tắc bất di, bất dịch trong quá trình xây dựng quân đội nhân dân cách mạng.

Để đảm bảo và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đã cùng Tổng Quân ủy tập trung mọi nỗ lực vào việc tìm tòi, nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với quân đội. Từ những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn, Đại tướng đã đề xuất với Tổng Quân ủy và Trung ương Đảng thay thế chế độ “chính ủy tối hậu quyết định, đại diện Đảng trong quân đội từ cấp trung đoàn trở lên” (được áp dụng từ tháng 8/1949) bằng chế độ “đảng ủy, cấp ủy đảng lãnh đạo trong bộ đội chủ lực”; “thống nhất tổ chức từ Tổng Quân ủy tới tận chi bộ đại đội” [13]. Sự ra đời của chế độ đảng ủy với cơ chế mới “lấy Đảng ủy làm hạt nhân của hạt nhân lãnh đạo, đồng thời xác định chế độ thủ trưởng chính trị và thủ trưởng quân sự phân công phụ trách dưới sự lãnh đạo tập thể của Đảng ủy” [14] là một thành công lớn, ghi đậm dấu ấn của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Cho đến nay, trải qua nhiều quá trình nhận thức khác nhau, chế độ đó vẫn được khẳng định là đúng đắn, khoa học, phù hợp nhất với truyền thống, tính chất, đặc điểm, bản chất cách mạng của Đảng và quân đội ta.

Trong quá trình xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh toàn diện, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là người đã có công lao to lớn trong việc xác lập địa vị, vai trò quan trọng của công tác Đảng, công tác chính trị trong toàn quân (ngày đó gọi là công tác chính trị). Qua nghiên cứu, tổng kết thực tiễn xây dựng Đảng trong quân đội, Đại tướng xác định: tiến hành công tác chính trị trong quân đội là một chế độ, một nguyên tắc cơ bản, bắt buộc của công cuộc xây dựng quân đội, trong đó Đại tướng cũng làm rõ nhiệm vụ chủ yếu của công tác chính trị là: Xây dựng mục tiêu, lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chiến đấu cho quân nhân; xây dựng Đảng bộ Quân đội, xây dựng các tổ chức chỉ huy, tổ chức đảng, tổ chức quần chúng các cấp trong quân đội vững mạnh nhằm bảo đảm nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp quân đội; xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội; thực hiện chính sách và công tác chính sách của Đảng, Nhà nước đối với quân đội; nghiên cứu phát triển khoa học nghệ thuật quân sự Việt Nam; củng cố tăng cường mối quan hệ đoàn kết quân dân và khối đại đoàn kết toàn dân... [15]

Cùng với đó, Đại tướng luôn đặc biệt quan tâm xây dựng, hoàn thiện hệ thống tổ chức cơ quan chính trị các cấp trong toàn quân theo hướng vừa phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tham mưu, hậu cần, kỹ thuật tạo nên hệ thống tổ chức cơ bản của quân đội; vừa là bộ óc thứ hai của đảng ủy, giúp đảng ủy lãnh đạo, chỉ đạo thông suốt và có hiệu quả trong mọi mặt công tác của đơn vị.

Với những nhận thức sâu sắc, toàn diện đó, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh dành nhiều tâm lực, trí tuệ cho công tác xây dựng Đảng, đẩy mạnh công tác chính trị trong toàn quân; xây dựng cơ quan chính trị và đội ngũ cán bộ chính trị các cấp; đưa hoạt động của công tác chính trị trong quân đội thực sự vào nền nếp, chất lượng, hiệu quả và ngày càng trở nên gần gũi, sinh động, thấm vào mọi hoạt động của các tổ chức, lực lượng, cá nhân, thực sự trở là “linh hồn và mạch sống của quân đội” [16], dẫn dắt “quân đội ta thực sự trở thành một quân đội của dân tộc, của giai cấp, một quân đội tất thắng” [17].

Những năm tháng trên cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Phó Bí thư Tổng Quân uỷ và sau đó là Bí thư Trung ương Cục, Chính ủy các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng miền Nam, chấp hành chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đã đề ra và thực hiện thành công nhiều biện pháp xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; tập trung nhiều công sức, tâm huyết cho việc xây dựng cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, từ đó củng cố vững chắc sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội; đặt công tác Đảng, công tác chính trị đúng vị trí và phát huy vai trò trong thực tiễn... Đánh giá về những công lao đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã viết: “anh Thanh đã có công lớn trong xây dựng quân đội về chính trị... Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của anh, công tác Đảng, công tác chính trị trong quân đội đã có bước phát triển mới cả về nội dung và hình thức, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của các lực lượng vũ trang nhân dân ta” [18].

Trong suốt hơn 30 năm hoạt động cách mạng sôi nổi, với những cống hiến lớn lao trên nhiều lĩnh vực, Đại tướng thực sự là một nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và Quân đội, một tấm gương mẫu mực của một chiến sĩ cách mạng, tiên phong trên mặt trận khó khăn, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được Đảng và nhân dân giao phó. Gần nửa thập kỷ đã qua kể từ khi Đại tướng Nguyễn Chí Thanh vĩnh viễn ra đi nhưng những chủ trương, quyết sách lãnh đạo đúng đắn về chính trị, quân sự, kinh tế của Đại tướng vẫn là di sản tinh thần quý giá, cần được tiếp tục nghiên cứu, vận dụng sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc hôm nay của chúng ta.

[1]. Thừa Thiên - Huế kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Nxb Thuận Hóa, Huế, 1994, tr. 67.

[2]. Đồng chí Nguyễn Chí Thanh với cách mạng Việt Nam và quê hương Thừa Thiên Huế, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2003, tr. 155.

[3]. Lê Đức Anh: Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - “Anh Bộ đội Cụ Hồ” tiêu biểu. Trích trong sách Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - Nhà chính trị quân sự xuất sắc thời đại Hồ Chí Minh, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2014, tr. 50.

[4]. Liên khu 4 trong kháng chiến chống Pháp bao gồm các tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa.

[5]. Nguyễn Chí Thanh, Những bài chọn lọc về quân sự, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 1977, tr. 450.

[6]. Bài viết “Ai sẽ thắng ai ở miền Nam”, Tạp chí Học tập, tháng 7/1963, tr. 126.

[7]. Nguyễn Chí Thanh, Những bài chọn lọc về quân sự, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1977, tr. 457.

[8]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - Nhà chính trị, quân sự xuất sắc thời đại Hồ Chí Minh, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2014, tr. 478 - 479.

[9]. Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị, Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ thắng lợi và bài học. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 51.

[10]. Bộ Quốc phòng - Ban Tuyên giáo Trung ương, Đồng chí Nguyễn Chí Thanh với cách mạng Việt Nam và quê hương Thừa Thiên Huế, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2013, tr. 68.

[11]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và công tác chính trị trong quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1997, tr. 287.

[12]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - Người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2007, tr. 19.

[13]. Vấn đề này đã được Đại hội lần thứ II của Đảng (02/1951) thảo luận, thông qua và ghi rõ trong Điều lệ Đảng.

[14]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và công tác chính trị trong quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1997, tr. 286.

[15]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh - Nhà chính trị, quân sự xuất sắc thời đại Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2014, tr. 426.

[16]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và công tác chính trị trong quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1997, tr. 284.

[17]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và công tác chính trị trong quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 1997, tr. 284.

[18]. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Nhà chính trị quân sự lỗi lạc, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2004, tr 38.

Đại tá, TS Nguyễn Hoàng Nhiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam