Một số vấn đề cần tập trung trong công tác xây dựng lực lượng dự bị động viên

(Bqp.vn) - Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 22/12/2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về Tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam đến năm 2015 xác định: “Xây dựng lực lượng dự bị động viên cân đối, hợp lý, có chất lượng tổng hợp ngày càng cao, sẵn sàng mở rộng lực lượng khi đất nước có chiến tranh, làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc”. Đây là cơ sở quan trọng để các cấp, các ngành, địa phương, đơn vị chăm lo xây dựng lực lượng dự bị động viên “vững mạnh, hùng hậu”, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Hội nghị trực tuyến tổng kết 03 năm thí điểm xây dựng các đơn vị dự bị động viên. (ảnh: QĐND)

Quán triệt sâu sắc quan điểm đó, những năm qua, công tác xây dựng lực lượng dự bị động viên (DBĐV) đã được các cấp, các ngành, địa phương, đơn vị từ Trung ương đến cơ sở quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện bằng nhiều biện pháp đồng bộ, hiệu quả. Nhờ đó, chất lượng tổng hợp của lực lượng này không ngừng được nâng lên, đáp ứng yêu cầu sẵn sàng động viên, sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang. Đến nay, các địa phương đã cơ bản sắp xếp đủ đầu mối tổ chức các đơn vị DBĐV, quân số đạt 92,6% so với chỉ tiêu được giao; trong đó, sĩ quan đạt 77,7%; hạ sĩ quan, chiến sĩ đạt 94%; tỷ lệ đúng chuyên nghiệp quân sự đạt 72%; đảng viên từ 8% - 12%; kết quả kiểm tra sẵn sàng động viên, tập trung huấn luyện hằng năm đều đạt yêu cầu đề ra.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đó, công tác xây dựng lực lượng DBĐV còn một số hạn chế. Đó là việc tuyên truyền, phổ biến và thực hiện Pháp lệnh về lực lượng DBĐV, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống còn hạn chế. Nhận thức về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác động viên ở một số ngành, đơn vị, địa phương chưa sâu sắc, đầy đủ, nên chưa quan tâm đúng mức đến xây dựng lực lượng DBĐV. Việc đăng ký, quản lý quân nhân dự bị (QNDB) còn gặp nhiều khó khăn do tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, nhất là trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần… Tỷ lệ QNDB đúng chuyên nghiệp quân sự ở một số binh chủng, đơn vị chuyên môn chưa cao. Bên cạnh đó, việc bảo đảm chế độ, chính sách đối với lực lượng DBĐV, nhất là phụ cấp trách nhiệm đối với QNDB giữ chức vụ chỉ huy, quản lý đơn vị DBĐV còn thấp; các định mức bảo đảm cho nhiệm vụ xây dựng, huấn luyện DBĐV chưa theo kịp với biến động giá cả thị trường; tổ chức các loại hình đơn vị DBĐV hiện nay còn một số bất cập, đặc biệt là đối với các khung thường trực biên chế ít cán bộ, thường ở xa các địa phương giao nguồn nên hạn chế trong việc phối hợp để thâm nhập, phúc tra, nắm số QNDB do đơn vị quản lý, v.v.

Để nâng cao hơn nữa chất lượng công tác xây dựng lực lượng DBĐV, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (BQP) đã ban hành Chỉ thị 06/CT-BQP, ngày 16/3/2010 và Quyết định 3391/QĐ-BQP, ngày 13/9/2010 về “Thí điểm tổ chức xây dựng các đơn vị DBĐV trong tình hình mới”. Ngay sau khi có Chỉ thị của BQP, Cục Quân lực đã chủ động phối hợp với các cơ quan của BQP chỉ đạo các địa phương, đơn vị tổ chức tiến hành thí điểm theo kế hoạch[1]. Theo mô hình thí điểm, các địa phương giao nguồn động viên sẽ thực hiện “tròn khâu” đối với lực lượng DBĐV, từ việc đăng ký, quản lý QNDB, tổ chức biên chế các đơn vị DBĐV, tổ chức huấn luyện, đến bảo đảm các điều kiện cần thiết khác để sẵn sàng động viên, bàn giao cho các đơn vị chủ lực. Cán bộ cấp đại đội, tiểu đoàn các đơn vị khung thường trực (khung A) sẽ biên chế về cơ quan quân sự (CQQS) các huyện (thị xã, thành phố), trực tiếp làm nhiệm vụ quản lý, huấn luyện QNDB, đơn vị DBĐV.

Sau 03 năm triển khai thí điểm xây dựng các đơn vị DBĐV theo mô hình mới, chúng ta đã đạt được những kết quả tích cực bước đầu. Nổi bật là, phương thức đăng ký, quản lý QNDB, đơn vị DBĐV được đổi mới, bảo đảm tính hiệu quả, chất lượng, khoa học. Công tác đăng ký, quản lý, xây dựng đơn vị DBĐV đảm bảo chặt chẽ hơn, cán bộ quản lý có điều kiện nắm chắc đến từng QNDB và tình hình đơn vị DBĐV. QNDB sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về được địa phương tổ chức lễ đón và tư vấn giải quyết việc làm; 100% QNDB được đăng ký đầy đủ và được chính quyền quản lý chặt chẽ; mọi biến động của QNDB được cập nhật và quản lý trên phần mềm chuyên dụng. Cán bộ khung A chuyển về địa phương trực tiếp nắm, quản lý QNDB đã giúp công tác quản lý QNDB, đơn vị DBĐV thực hiện đúng theo phân cấp, bảo đảm chặt chẽ; trong đó, cán bộ cấp tiểu đoàn nắm QNDB đến cán bộ cấp tiểu đội; cán bộ cấp đại đội nắm, quản lý cụ thể đến từng chiến sĩ.

Về tổ chức biên chế, thí điểm lần này chỉ giao cho các địa phương xây dựng hoàn chỉnh đơn vị DBĐV đến cấp tiểu đoàn. Chính vì vậy, các đơn vị DBĐV được xây dựng có chất lượng tốt hơn, từng bước thu gọn địa bàn. Theo mô hình mới, các trung đoàn bộ binh được biên chế cơ bản trên địa bàn 01 huyện; cấp đại đội bộ binh cơ bản xếp trong 01 xã; tiểu đoàn bộ binh xếp từ 03 đến 04 xã; 02 đến 03 tiểu đoàn binh chủng xếp trong 01 huyện; đại đội hỏa lực xếp từ 03 đến 05 xã (khẩu đội chỉ được xếp trong 01 xã). Về chất lượng QNDB, tỷ lệ đúng và gần đúng chuyên nghiệp quân sự đơn vị bộ binh đạt từ 95% đến 100%, đơn vị binh chủng đạt: 85% - 90%. Đây là tỷ lệ rất cao so với việc xây dựng các đơn vị DBĐV trước đây, đồng thời đảm bảo nguyên tắc “đúng chuyên nghiệp quân sự” với “gần, gọn địa bàn”, “chiến sĩ ở đâu cán bộ ở đó”.

Cùng với đó, công tác tổ chức huấn luyện, diễn tập DBĐV được các địa phương triển khai chặt chẽ, bảo đảm thời gian, nội dung, quân số (phát lệnh tập trung tỷ lệ dự phòng thấp, quân số đạt từ 97% đến 100%). Do đội ngũ cán bộ được biên chế về CQQS, trực tiếp quản lý và tổ chức huấn luyện cho QNDB và đơn vị DBĐV nên ngoài việc huấn luyện đúng, đủ nội dung, chương trình theo quy định, thời gian huấn luyện, nhất là huấn luyện kỹ năng thực hành được tăng cường, giúp QNDB củng cố kiến thức nhanh, bảo đảm chất lượng tốt, kết quả huấn luyện cho các đối tượng: 100% đạt yêu cầu, có trên 70% khá, giỏi. Sau khi kết thúc huấn luyện, các địa phương bàn giao cho các đơn vị chủ lực tổ chức huấn luyện bổ sung, thực hành diễn tập chiến thuật phân đội DBĐV có bắn đạn thật đều đạt kết quả khá, bảo đảm an toàn tuyệt đối.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thí điểm theo phương thức mới cũng bộc lộ một số bất cập. Các địa phương còn khó khăn về thao trường, bãi tập, doanh trại bảo đảm ăn, ở khi tập trung huấn luyện QNDB nên khó đáp ứng yêu cầu của công tác huấn luyện chiến đấu. Việc đảm bảo vũ khí, trang bị, mô hình học cụ huấn luyện phù hợp với đặc thù của lực lượng DBĐV là vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, v.v.

Từ thực tế đó, để tiếp tục nâng cao chất lượng xây dựng lực lượng DBĐV, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, các địa phương, đơn vị cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương đối với công tác xây dựng lực lượng DBĐV; đồng thời, phát huy vai trò nòng cốt của CQQS các cấp trong tham mưu, tổ chức thực hiện. Các địa phương, đơn vị cần làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho mọi người, mọi cấp và từng QNDB nắm chắc những nội dung của Pháp lệnh về lực lượng DBĐV; hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng lực lượng DBĐV; từ đó, nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm đối với nhiệm vụ quan trọng này. Công tác xây dựng lực lượng DBĐV phải đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của cấp ủy, sự điều hành của chính quyền các cấp và sự tham gia của cả hệ thống chính trị ở địa phương. Các đơn vị nhận nguồn cần chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, trực tiếp là CQQS địa phương giao nguồn thực hiện tốt việc tạo nguồn, sắp xếp, quản lý nguồn động viên từ cơ sở. Hằng năm, cấp ủy, chính quyền địa phương cần chỉ đạo CQQS các cấp xây dựng kế hoạch phúc tra, rà soát nguồn DBĐV; trực tiếp chỉ đạo các cấp, các ngành, đoàn thể phối hợp chặt chẽ với CQQS huyện, xã, cán bộ khung A tổ chức phúc tra, nắm tình hình QNDB trên địa bàn; chú trọng việc đăng ký, quản lý QNDB trong các doanh nghiệp. Trong quá trình phúc tra, phải nắm chắc tình hình biến động của QNDB, nhất là hoàn cảnh gia đình từng QNDB. Để việc tổ chức xây dựng các đơn vị DBĐV đạt chất lượng cao, quy mô phù hợp với địa phương, mô hình sắp xếp các đơn vị DBĐV phải căn cứ vào điều kiện địa lý, khả năng về kinh tế, xã hội; quá trình sắp xếp QNDB vào các đơn vị DBĐV phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật. Cùng với đó, CQQS các cấp, nhất là CQQS huyện phải phát huy vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện, từ việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, xây dựng chương trình, kế hoạch động viên, kế hoạch huấn luyện đến bảo đảm cơ sở vật chất, thao trường, bãi tập.

Hai là, chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện, hợp luyện, diễn tập cho QNDB và đơn vị DBĐV. Thực tế cho thấy, mặc dù công tác chuẩn bị huấn luyện và các điều kiện bảo đảm (con người, cơ sở vật chất, thao trường, bãi tập…) đã có nhiều cải tiến so với trước đây nhưng việc tổ chức huấn luyện, hợp luyện, diễn tập đối với đơn vị DBĐV vẫn còn nhiều khó khăn. Để nâng cao chất lượng huấn luyện cho QNDB, một trong những vấn đề mấu chốt là, các cấp cần tập trung bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia huấn luyện, nhất là về phương pháp quản lý, tổ chức điều hành huấn luyện, đảm bảo đủ năng lực huấn luyện đơn vị theo phân cấp. Các đơn vị cần vận dụng linh hoạt hình thức bồi dưỡng, tập huấn đội ngũ cán bộ cả khung A và khung B. Nội dung bồi dưỡng phải toàn diện nhưng tập trung vào các vấn đề mới, phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ của đơn vị, đặc điểm địa bàn, sát với thực tế chiến đấu. Trong điều kiện thời gian tổ chức huấn luyện, hợp luyện, diễn tập đơn vị DBĐV ngắn, các địa phương, đơn vị phải luôn bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”; coi trọng làm tốt công tác chuẩn bị huấn luyện trên tất cả các mặt: quân sự, chính trị, hậu cần, kỹ thuật; kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị, huấn luyện kỹ thuật với chiến thuật, gắn lý thuyết với thực hành, coi trọng huấn luyện kỹ năng thực hành của cá nhân và hiệp đồng phân đội. Cùng với đó, đẩy mạnh đổi mới nội dung huấn luyện, hợp luyện, diễn tập phù hợp với trình độ, khả năng và tổ chức của đơn vị DBĐV. Mặt khác, cần tăng cường tổ chức các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập về động viên cho chỉ huy và cơ quan các cấp kết hợp với thực hành kiểm tra sẵn sàng động viên, tiếp nhận QNDB qua trạm và tổ chức bắn đạn thật cho QNDB để nâng cao trình độ, năng lực toàn diện đối với QNDB và đơn vị DBĐV. Đồng thời, coi trọng gắn huấn luyện với quản lý, rèn luyện kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy, duy trì chặt chẽ, nghiêm túc các chế độ quy định, bảo đảm an toàn tuyệt đối trong huấn luyện.

Ba là, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với lực lượng DBĐV cho phù hợp với sự phát triển của tình hình mới. Trên cơ sở tổng kết mô hình thí điểm, Cục Quân lực sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng, đẩy mạnh việc xây dựng, hoàn thiện Đề án về tổ chức xây dựng đơn vị DBĐV trong tình hình mới; đồng thời, tham mưu cho Bộ đề nghị các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến lực lượng DBĐV, nhất là bảo đảm chế độ, chính sách cho QNDB trong thời gian tập trung huấn luyện phù hợp với tình hình thực tế, bảo đảm khuyến khích QNDB tích cực tham gia huấn luyện, thực hiện nhiệm vụ. Bên cạnh đó, CQQS các địa phương cần chủ động đề xuất, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền tích cực huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng các trung tâm huấn luyện ở cấp tỉnh, cấp huyện, bảo đảm đủ điều kiện cho QNDB huấn luyện và rèn luyện.

Xây dựng lực lượng BDDV là một nhiệm vụ chiến lược, là nội dung quan trọng trong công tác quân sự, quốc phòng địa phương. Vì thế, cấp ủy, chính quyền các địa phương, các Bộ, ngành cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo; các đơn vị và CQQS địa phương phối hợp chặt chẽ, tổ chức thực hiện nghiêm túc, khoa học, góp phần đưa công tác này đi vào nền nếp, thực chất, hiệu quả.

[1] - Các địa phương, đơn vị thí điểm gồm: Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh: Vĩnh Phúc, Phú Yên, Hậu Giang; Sư đoàn bộ binh 304 (Quân đoàn 2); Sư đoàn bộ binh 305 (Quân khu 5); Sư đoàn bộ binh 4 (Quân khu 9).

Thiếu Tướng Tô Viết Báo, Cục trưởng Cục Quân lực (nguồn: Tạp chí QPTD)