55 năm Trung đoàn Tên lửa 236 anh hùng - Trung đoàn Tên lửa đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam

(Bqp.vn) - Đầu năm 1964 cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta đã giành được nhiều thắng lợi trên khắp chiến trường miền Nam. Trước thất bại nặng nề, đế quốc Mỹ đã thay đổi chiến lược “chiến tranh đặc biệt” bằng chiến lược “chiến tranh cục bộ”. Hòng cứu vãn nguy cơ sụp đổ của chính quyền Sài Gòn, đế quốc Mỹ vội vã đưa vào miền Nam Việt Nam hàng vạn binh lính; tăng cường phá hoại bằng không quân và hải quân, nhằm ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc XHCN đối với chiến trường miền Nam. Thực hiện Nghị quyết của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương), ngày 07/01/1965 Bộ quốc phòng ban hành Quyết định số 03/QĐ-QP, thành lập Trung đoàn Tên lửa 236 - Trung đoàn Tên lửa đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Huấn luyện thu hồi khí tài.

Chấp hành nhiệm vụ được giao, sau một thời gian ngắn tiến hành huấn luyện và làm công tác chuẩn bị, ngày 24/7/1965, tại trận địa Suối Hai (Sơn Tây), Kíp chiến đấu của 2 Tiểu đoàn 63 và 64 của Trung đoàn đã hiệp đồng chặt chẽ phóng 4 quả đạn, bắn rơi tại chỗ 1 chiếc F-4C và bắt sống 1 giặc lái. Đây là chiếc máy bay thứ 400 của giặc Mỹ bị bắn rơi trên bầu trời miền Bắc. Chiến công của Tiểu đoàn 63 và Tiểu đoàn 64 là chiến công đầu của Trung đoàn và cũng là chiến công đầu tiên của Bộ đội Tên lửa Việt Nam, ghi tiếp trang sử vàng truyền thống đánh thắng trận đầu của Quân đội ta và ngày 24/7/1965 đã trở thành ngày truyền thống vẻ vang của Bộ đội Tên lửa Việt Nam nói chung, của Trung đoàn Tên lửa 236 nói riêng. Do vị trí đánh thắng trận đầu của Trung đoàn Tên lửa 236 ngay bên bờ Sông Đà, nên “Đoàn Sông Đà” được lấy làm tên truyền thống của Trung đoàn.

Với chiến thắng ngay từ trận đầu, Trung đoàn Tên lửa 236 đã vinh dự được Bác Hồ gửi thư khen và được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba. Nối tiếp chiến thắng ngày 24/7/1965, Trung đoàn Tên lửa 236 liên tiếp lập chiến công bắn rơi nhiều máy bay của địch, như trận ngày 8/8/1965, Tiểu đoàn 62 bắn hạ một máy bay A-4E; ngày 24/8/1965, Tiểu đoàn 63 trong vòng 30 phút bằng 6 quả đạn, bắn hạ 3 chiếc máy bay F-4 của giặc Mỹ.

Ngày 26/8/1965, khi đến thăm Tiểu đoàn 61 (Trung đoàn Tên lửa 236), Bác đã căn dặn: “Không được thỏa mãn với thành tích, làm sao bắn rơi nhiều máy bay mà tốn ít đạn. Phải tôn trọng và quý của cải của nhân dân từ cây tre, cây gỗ. Điều trước tiên là phải tin ở thắng lợi thì nhất định đánh thắng giặc Mỹ xâm lược…”. Khắc ghi lời dạy của bác, chỉ trong 5 tháng (đến tháng 12/1965), Trung đoàn Tên lửa 236 đã cơ động, chiến đấu trên 10 tỉnh thành phố của miền Bắc, bắn rơi 36 máy bay của giặc Mỹ, bắt sống nhiều giặc lái. Đặc biệt ngày 7/3/1966, Tiểu đoàn 61 bằng 01 quả đạn bắn rơi tại chỗ 2 máy bay RF-101 của giặc Mỹ tại Quỳnh Lưu (Nghệ An), ngay trên quê hương Bác. Đây là thành tích chiến đấu đặc biệt xuất sắc của Trung đoàn Tên lửa 236 nói riêng và Bộ đội Tên lửa Việt Nam nói chung.

Đầu năm 1966, trước âm mưu, thủ đoạn điên cuồng của giặc Mỹ, vừa ném bom các khu công nghiệp ở Hà Nội, Hải Phòng vừa tập trung đánh phá các tuyến đường giao thông vận chuyển chiến lược, Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân giao nhiệm vụ cho Trung đoàn 236 cơ động vào Khu 4 bảo vệ giao thông vận tải. Đây là đơn vị tên lửa phòng không đầu tiên vào chiến đấu ở chiến trường này. Trải qua 5 tháng chiến đấu, mặc dù xa hậu phương, liên tục cơ động trong điều kiện địch đánh phá ác liệt, có nhiều khó khăn thiếu thốn, Trung đoàn Tên lửa 236 đã liên tục lập công xuất sắc, giành hiệu xuất chiến đấu cao (cơ động 137 lần đánh 27 trận, phóng 38 quả đạn bắn rơi 19 máy bay của địch, trong đó 9 chiếc rơi tại chỗ).

Huấn luyện kíp dây chuyền kiểm tra lắp ráp đạn C-75M.

Bị thất bại nặng nề, đế quốc Mỹ càng điên cuồng và liều lĩnh hơn, chúng tập trung đánh phá vào Thủ đô Hà Nội. Trước tình hình đó Trung đoàn được lệnh hành quân cơ động về bảo vệ Thủ đô Hà Nội. Trong giai đoạn 1966 - 1970, Trung đoàn đã lập nhiều chiến công xuất sắc, bắn rơi 106 máy bay và bắt sống nhiều giặc lái. Những bài học kinh nghiệm về nghiên cứu địch, xây dựng phương án tác chiến, hoàn chỉnh cách đánh là nguồn tư liệu quý, góp phần làm phong phú thêm nghệ thuật tác chiến của Bộ đội Tên lửa Việt Nam. Sau giai đoạn chiến đấu bảo vệ Hà Nội, toàn Trung đoàn đã cơ động vào chiến đấu bảo vệ giao thông Khu 4 và tham gia chiến dịch giải phóng Trị Thiên (1972). Kết thúc chiến dịch, Trung đoàn Tên lửa 236 đã bắn rơi 24 máy bay của giặc Mỹ, trong đó có 9 chiếc B-52.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Trung đoàn Tên lửa 236 đã hành quân cơ động trên các địa bàn trọng điểm của 17 tỉnh, thành phố, từ núi rừng Yên Bái đến tuyến lửa Quảng Trị, tham gia chiến đấu hơn 597 trận, phóng 999 quả đạn, bắn rơi 196 máy bay địch, trong đó có 9 chiếc  B-52, 01 chiếc F-111, bắt sống nhiều giặc lái. Chiến thắng của Trung đoàn đã góp phần quan trọng vào chiến công chung của quân và dân cả nước, buộc Mỹ phải ký hiệp định Pa-ri, rút quân về nước. Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu, ngày 11/01/1973 Trung đoàn 236 vinh dự  được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; 05 tập thể và 10 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Trung đoàn được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng Cờ thưởng luân lưu “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Giáo dục truyền thống cho chiến sỹ mới.

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, Trung đoàn Tên lửa 236 tiếp tục làm nhiệm vụ chiến đấu, bảo vệ bầu trời Thủ đô Hà Nội, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”. Cùng với đó, Trung đoàn Tên lửa 236 đã luôn tiến hành và làm tốt công tác dân vận; thực hiện tốt phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới” với nhiều hoạt động được triển khai chặt chẽ, đạt hiệu quả thiết thực, để lại dấu ấn tốt đẹp đối với cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương. Năm 2018, Trung đoàn Tên lửa 236 được Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội tặng Bằng khen trong công tác phối hợp hoạt động xây dựng địa bàn an toàn vững mạnh, gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện và an toàn giao thông giữa thành phố Hà Nội với các đơn vị Quân đội đóng quân trên địa bàn.

Từ năm 2015 đến nay, Trung đoàn Tên lửa 236 luôn là lá cờ đầu trong phong trào thi đua của Quân chủng Phòng không - Không quân; 05 năm liền (2015 - 2019), đạt Đơn vị Quyết thắng (trong đó có 03 năm được tặng Cờ thi đua của Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân); nhiều năm liền Đảng bộ Trung đoàn đạt trong sạch vững mạnh. Năm 2015, Trung đoàn vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba; năm 2019, Trung đoàn được tặng Cờ thi đua của Bộ trưởng Bộ quốc phòng…

Trải qua 55 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Tên lửa 236 luôn dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, cống hiến tài năng, trí tuệ, không ngừng huấn luyện giỏi, làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, sẵn sàng chiến đấu cao, tiếp tục viết tiếp truyền thống vẻ vang của Đoàn Sông Đà anh hùng.

Trung tá Nguyễn Văn Toàn, Trung đoàn trưởng Trung đoàn Tên lửa 236